Verandering in de zorgsector: een wake-up call voor beleidsmakers

In aflevering 3 van De 30% Club spreekt Arjan met Hindrik Wytzes en Lotte Cornelissen, de CIO en veranderexpert van het Elkerliek Ziekenhuis. Hun verhaal is niets minder dan een wake-up call voor beleidsmakers en directeuren in de zorg. 

Bekijk het 26 minuten durende interview hieronder of lees verder in 3 minuten.

De noodzaak van een mensgerichte verandercultuur

Lotte benadrukt dat de traditionele manier van veranderingen implementeren - de 100% top-down benadering - niet meer volstaat. Medewerkers moeten actief betrokken zijn bij verandering. Dit vraagt om een ontwikkeling van zelfbewustzijn en zelfsturing; een cultuur waarin medewerkers zich mede-eigenaar voelen van het veranderproces.

Volgens haar vraagt verandering in complexe omgevingen zoals een ziekenhuis om een subtiel en mensgericht beleid. Want elke medewerker – van arts tot administrateur – heeft te maken met eigen uitdagingen en routines.

Ik ben het daar van harte mee eens. Als mensen belangrijk zijn voor het succes van een verandering – en dat zijn ze meestal – moet het beleid ook op hen gericht zijn. En gelukkig zien steeds meer beleidsmakers en bestuurders ook dat een verandering is doorgaans niet effectief is als het “opgelegd” wordt.

Innovatie en digitalisering als oplossingen?

De uitdagingen waarmee de zorg wordt geconfronteerd, gaan verder dan alleen cultureel. Ook de (infra)structurele problemen zijn immens. Zoals CIO Hindrik Wytzes aangeeft, stromen er steeds minder nieuwe zorgmedewerkers in, terwijl de zorgvraag alleen maar groeit. Hij zegt: 

"Je hebt op een gegeven moment het probleem dat je met minder mensen meer zorg moet gaan leveren. [...] Een way out die we zien, is toch wel ook een stuk digitalisering van de zorg."

Digitalisering kan inderdaad helpen om efficiënter te werken en de werklast te verlichten. Het gaat dan niet alleen om het introduceren van nieuwe technologieën, zoals digitale patiëntmonitoring, maar ook om het effectief trainen en voorbereiden van medewerkers om met die technologie te kunnen werken.

Mijn collega Darshan schreef onlangs een stevig betoog dat ook het succes van eHealth initiatieven vooral afhangt van de mensen die ermee werken. Succes is bijvoorbeeld dat zij – niet alleen op papier, maar merkbaar – meer tijd aan patiënten kunnen besteden.

De balans tussen stabiliteit en innovatie

Een ander belangrijk thema dat Hindrik aanstipt, is het spanningsveld tussen stabiliteit en innovatie. Zorginstellingen moeten blijven functioneren, ook terwijl ze voortdurend nieuwe systemen en werkwijzen integreren. Het dilemma dat beleidsmakers volgens hem vaak voelen is of je iets in een beheerfase houdt om de continuïteit niet teveel te verstoren, of innoveert omdat je kans ziet om iets te verbeteren.

Volgens Wytzes moeten we innovatie en beheersing niet als tegenpolen zien, maar als complementaire onderdelen van een dynamisch proces. Beide moeten in balans zijn. Om deze balans te vinden, is volgens mij een visie vanuit de top cruciaal. Door een duidelijke veranderstrategie te ontwikkelen die aansluit op de visie en doelen van de organisatie, kun je medewerkers begeleiden naar een toekomstbestendige werkwijze.

De uitdaging voor beleidsmakers in de zorg

De manier waarop het Elkerliek Ziekenhuis omgaat met verandering laat zien dat succesvolle transformatie begint bij leiderschap. En dat betekent ook ruimte geven aan medewerkers om zelf een weg te vinden in tijden van onzekerheid. Of zoals Lotte treffend verwoordt: "De veranderstrategie is ook gericht op hoe kan jij jezelf meenemen in tijden van onzekerheid, in tijden van verandering?"

Verandering vraagt om een betrokken, menselijke benadering, met ruimte voor onzekerheid, innovatie en ontwikkeling. Dit betekent dat we zorgmedewerkers moeten ondersteunen in hun eigen veranderproces, maar ook dat je als directeur of beleidsmaker jezelf moet uitdagen om anders te kijken naar verandering. De toekomst van de zorg hangt er immers van af.